Deze titel is eigenlijk dubbelop. De toekomst in en dat dan niet duurzaam doen, kan in deze tijd niet meer. Maar wat betekent duurzaam dan? Voor de meeste woningeigenaren staat duurzaam gelijk aan energie(-besparing) en daar gaat dan ook de meeste aandacht naar uit. Dit is goed te verklaren want het energiegebruik in en van een woning is direct uit te drukken in geld. Geld voor de eigenaar of voor de bewoner. Men probeert dan ook grip te krijgen op dit duurzaamheidsaspect.
Voor de bestaande voorraad komt op een bepaald moment de vraag: slopen of renoveren? Het antwoord is als eerste afhankelijk van wie je het vraagt, een eigenaar-bewoner of een professionele beheerder. De eerste zal in het algemeen besluiten voor renovatie. Sloop en nieuwbouw vinden maar sporadisch plaats in deze sector. Alleen bij specifieke locaties overweegt men dit weleens.
Professionele beheerders besluiten om diverse redenen voor sloop en nieuwbouw. Omdat men denkt dat de gewenste kwaliteit niet gehaald kan worden met renovatie, het goedkoper lijkt, de gemakkelijkste optie is, of omdat het meer aanzien heeft. Hierin neemt men het duurzaamheidsaspect niet of nauwelijks mee. Maar welke invloed hebben slopen of renoveren op duurzaamheid?
Lees meer
Het beheren van vastgoed kent verschillende aspecten, waarvan technisch onderhoud het meest bekend is. Maar het is veel breder geworden dan enkel techniek. Het komt er op neer dat voor een eigendom (van jezelf of van iemand anders) aan bepaalde eisen wordt voldaan, gedurende een bepaalde tijd. Wat er wordt beheerd, maakt niet zoveel uit. De horizon van wat er bekeken wordt, is wel van belang. Het probleem van het huidige beheer is dat het veelal een korte termijn beslaat. Een lange termijn visie leidt uiteindelijk tot andere beslissingen.
Kennis van de levensduur van een gebouw is van belang. Voor het ontwerpen van een gebouw, maar nog meer voor het onderhouden en beheren ervan. Voor de meerjarenplanning, de onderhoudskosten of een milieuberekening, overal heb je de levensduur van producten voor nodig. Er zijn mogelijkheden om de levensduur van producten te bepalen.
Het naar je wens maken van een woning kost moeite, tijd en geld. Maar uiteindelijk heb je ook iets wat naar je zin is. En dan lijkt het vaak zonde om ergens geld in te stoppen waar je het niet ziet. Liever een nieuwe keuken dan isolerend glas. Een terugkerend dilemma als het gaat om duurzaamheid. In eerste instantie kost het geld, en op de lange termijn levert het (wellicht) iets op.
Vanuit het dilemma van duurzaamheid kennen we dit wel. Zodra het geld kost wordt het minder aantrekkelijk. En zeker als het niet zichtbaar is. Als een woning echt een hoge energierekening heeft, en men de effecten ook daadwerkelijk merkt, dan worden maatregelen wel genomen. Maar als de effecten marginaal zijn en de investering hoog, dan blijft het de vraag of een maatregel wel wordt aangebracht.
De afgelopen week stond in het teken van de klimaattop in Kopenhagen. Het was dé top om een stevig vervolg te geven aan het Kyoto-verdrag. De verwachtingen waren gespannen, de uitkomst echter mager. Er is geen officieel (juridisch) akkoord, aangezien niet alle landen de verklaring steunen. De belangrijkste punten waar men het wel over eens is, is dat de aarde niet meer dan twee graden mag opwarmen, dat er geld beschikbaar komt voor ontwikkelingslanden (30 miljard op korte termijn en 100 miljard op de lange termijn) en dat er meer inzicht gegeven zal worden over de (CO2-)uitstoot, onder meer door een lijst met beloftes die landen al gemaakt hebben. Echter scherpere doelen of een verdergaande reductie om de klimaatveranderingen tegen te gaan heeft geen overeenstemming bereikt. De Verenigde Staten is tevreden en noemt het ‘in actie komen van enkele grote industrielanden’, terwijl de Europese Unie het maar een mager resultaat noemt.
Donderdag 13 september is er in Delft een studiemiddag gehouden met als titel ‘Bouwstenen voor een gezonde energietransitie’. Energietransitie is weer zo’n mooi modewoord. Eigenlijk gaat het erom dat energieverspilling zinloos is. Iets wat we al heel lang weten en steeds weer vergeten.
Haico van Nunen heeft tijdens deze studiedag een lezing gehouden met als titel ‘Energieverspilling is zinloos’. Hij ging hierbij in op de praktijk in de bestaande bouw in het verleden, nu en in de toekomst. Drie stellingen stonden centraal:
1. Met afgestemde installaties (concepten) kunnen grote bijdragen in de energieambities van gebouwen gerealiseerd worden. De cyclus van een installatie maakt het mogelijk om een gebouw periodiek een impuls te geven.
2. Energieverspilling is zinloos. Het begint met een goed gebouw.
Eerst het gebouw, vervolgens de installatie
3. Het gebouw en de installatie moeten afgestemd zijn op het gebruik en de bewoner
De volledige lezing is hier te downloaden [pdf 3,1Mb]
Er is een vragenlijst over levensduur verspreid onder de aandeelhouders, en de experts hebben gesproken. Gezien de huidige kennis en toekomstverwachting is de inschatting dat de gemiddelde levensduur van een woning circa 120 jaar zal bedragen, wat overeenkomt met de maximale leeftijd van de mens. Alleen dit feit zal alle aandacht van de aanpassing van de bestaande voorraad moeten mobiliseren. In onderhoud en renovatie is dus veel werk aan de winkel.
Het aardige van onderzoek is soms dat het gevoel dat je hebt bevestigd wordt. Dat geldt ook ten aanzien van de drie belangrijkste weegfactoren die de levensduur beïnvloeden:
– kwaliteiten van het product;
– ontwerp en detaillering;
– uitvoering.
Gelukkig verandert er veel in de wereld, maar de kwaliteit van het onroerend goed geeft toch houvast.
Lees verder: resultaten [pdf 36 Kb]
Auteurs: Martin Liebregts & Haico van Nunen
Ontwerpkeuzen afstemmen op levensduur
Een verhaal over de zoektocht naar het begrip duurzaamheid bij ontwerpen, bouwen en wonen
Bij ontwerpen moet je rekening houden met de levensduur van bouwdelen, ruimte en gebouwen. Bijna een open deur als je dit constateert. Iedereen zal bevestigen dat als een keuken maar vijftien tot dertig jaar meegaat in het gebruik, je het niet zo moet construeren dat de technische levensduur honderd jaar is. Het gebruik en de aanpassingsbehoefte vanuit dat gebruik zijn de sleutelwoorden bij de beschouwing van levensduren. Met de afzonderlijke definities van technische, functionele en economische levensduur komen we er niet. In de praktijk gaat het om de samenhang tussen die drie invalshoeken te herkennen om vervolgens meer gevoel voor de tijd te krijgen.
Door: Martin Liebregts
Sleutelbegrippen bij kwaliteitsaanpassing
Essentie van woningaanpassing
Over allerlei afzonderlijke onderdelen van de kwaliteitsaanpassing van de woningvoorraad worden hele studies verricht en uiteenlopende verhalen verteld. De een weet het nog gedetailleerder dan de ander. Een van hen ben ik (soms). Het zijn vaak de oneliners die in dergelijke uiteenzettingen domineren. Onderhoud, comfort, energie, gezondheid etc. passeren dan het papier. Bij nader inzien allemaal maatschappelijke thema’s, die niet afzonderlijk maar integraal een rol spelen bij de gewenste, te beschouwen exploitatieperiode. Het betreft allemaal afzonderlijke bijzaken, die pas gezamenlijk iets over de kwaliteit zeggen. De essentie van de kwaliteitsaanpassing is naar mijn mening simpeler en gaat het hierbij om drie hoofdkwesties (of sleutelbegrippen):
